लिंग गुणोत्तरामध्ये भारताची घसरण; १२९वरुन १३१वर, 'वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम'चा अहवाल

लिंग गुणोत्तरामध्ये यंदा भारताची घसरण झाल्याचे ‘वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम’ने प्रसिद्ध केलेल्या अहवालातून समोर आले आहे. गेल्या वर्षीच्या तुलनेत भारताची यंदा दोन क्रमांकांनी घसरण झाली आहे. गेल्या वर्षी १४६ देशांच्या यादीत १२९ क्रमांकावर असलेला भारत यंदा १४८ देशांच्या यादीत १३१ क्रमांकावर घसरला आहे.

वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमने वैश्विक लिंग गुणोत्तर अहवाल, २०२५ गुरुवारी प्रसिद्ध केला. या अहवालामध्ये संबंधित देशामधील लिंग समानतेच्या प्रमाणाच्या आधारावर क्रमवारी दिली जाते. पुरुष आणि स्त्रियांचा आर्थिक क्षेत्रातील सहभाग आणि त्यांना मिळणारी संधी, त्यांची शैक्षणिक पात्रता, त्यांचे आरोग्य आणि जीवरक्षण, तसेच त्यांचे राजकीय सशक्तीकरण या चार प्रमुख आयामांच्या आधारे त्या-त्या देशातील लिंग गुणोत्तर मोजले जाते.

सकारात्मक चित्र
भारतीय अर्थव्यवस्थेच्या एकूण कामगिरीमध्ये +०.३ अंकांची सुधारणा.
भारतात ज्या आयामांमध्ये लिंग समानता वाढली आहे, त्यापैकी एक म्हणजे आर्थिक क्षेत्रातील सहभाग आणि संधी. इथे भारताचा गुणांक +.९ टक्के अंकांनी वाढून ४०.७ टक्क्यांवर.
अंदाजित मिळकतीतील समानता २८.६ टक्क्यांवरून २९.९ टक्क्यांपर्यंत वाढली.
शैक्षणिक प्रगतीमध्ये भारताला ९७.१ टक्के गुणांक. हे साक्षरता आणि उच्च शिक्षण प्राप्त करण्यासाठी महिलांच्या सहभागात सकारात्मक बदलाचे द्योतक.
श्रमिकांमधील लिंग समानतेचे प्रमाण मागील वर्षाप्रमाणेच (४५.९ टक्के).

भारतात लिंग समानता
कमी केवळ ६४.१ टक्के समानता गुणांकासह, भारत हा दक्षिण आशियातील शेवटच्या क्रमांकांवर असलेल्या देशांपैकी एक सन २०२५मध्ये भारत ६४.४ टक्के एकूण लैंगिक समानता गुणांकासह १३१व्या स्थानावर सन २०२४च्या तुलनेत इतर अर्थव्यवस्थांच्या चांगल्या कामगिरीमुळे भारताच्या क्रमवारीत तुलनात्मकदृष्ट्या घसरण

आरोग्य क्षेत्रात चांगली कामगिरी

• भारतात आरोग्य आणि जीवरक्षणातही उच्च समानतेची नोंद
• जन्मावेळच्या लिंग गुणोत्तरात आणि निरोगी आयुर्मानात सुधारणा
• अन्य देशांप्रमाणे, एकूणच पुरुष आणि महिलांच्या आयुर्मानात घट असूनही निरोगी आयुर्मानात समानता
• राजकीय सक्षमीकरण
  
  • भारतात राजकीय सक्षमीकरणातील लिंग समानतेत किंचित घट (-०.६ गुण)
  • संसदेतील महिलांचे प्रतिनिधित्व १४.७ टक्क्यांवरून १३.८ टक्क्यांवर
  • मंत्रिपदांमध्ये महिलांचा वाटा ६.५ टक्क्यांवरून ५.६ टक्क्यांपर्यंत घसरला
  • दक्षिण आशियात बांगलादेशाची सर्वोत्तम कामगिरी. जागतिक स्तरावर २४व्या स्थानावर
  दक्षिण आशियातील देशांचे स्थान
  भूतान ----११९
  नेपाळ ----१२५
  श्रीलंका ---१३०
  मालदीव ---१३८
  पाकिस्तान ---१४८